อิสระมีจริงหรือ
หลายคนมองพาหนะที่จะพาตัวเองหลุดจากกรอบเดิมไปสู่อิสรภาพทางการเงินด้วยการเข้ามาสู่ตลาดหุ้น เข้ามาสู่สังเวียนการลงทุน แน่นอนว่าแรงบันดาลใจแรกเริ่มของทุกคน(รวมถึงผมด้วย) ย่อมมาจากเจ้าวลีที่ว่า “อิสรภาพทางการเงิน” หรืออีกคำที่คลาสสิกไม่แพ้กันคือ “ให้เงินทำงานแทนเรา” ฟังสองคำนี้แล้วแทบซึ้งเพราะมันโดนใจจี๊ดขึ้นมาทันที
ผมจำได้ว่าหลายปีที่แล้ว วันแรกที่เข้ามาสู่ตลาดหุ้นมันก็คล้ายกับเด็กบ้านนอกเข้ากรุงหรือพจมานถือ ชลอมกำลังจะก้าวเข้าสู่บ้านทรายทอง อะไรที่พบที่สัมผัสล้วนดูแปลกตา ผมมีคำถามมากมายที่เฝ้าถามไถ่คนที่เดินผ่านไปมา สวนทางกันตามเว็บบอร์ดหรือภายในห้องรับรองขนาดใหญ่แบบห้องสินธร ด้วยความอยากรู้ อยากลองและตื่นตาตื่นใจกับอะไรมากมาย ถึงแม้จะทำงานมาหลายขวบปี มีประสบการณ์ทางโลกมามากพอดู ผ่านการบวชเรียนมาบ้างแล้ว แต่พอเข้ามาสู่สังเวียนตลาดหลัก ทรัพย์เหมือนเรามาจากศูนย์ ราวกับเด็กแบเบาะหัดตั้งไข่ ต้องมาเริ่มเรียนรู้อะไรใหม่ๆมากมาย บางเรื่องที่เราฟังคนอื่นพุดไม่รู้เรื่องก็กลายเป็นการบ้านหนักให้ต้องไปศึกษาเพิ่ม บางครั้งอารมณ์ความตื่นเต้นผสมความกลัว มันก็ทำให้เราผิดพลาด รนราน
และแล้วคำถามหนึ่งที่ผมพยายามหาคำตอบให้ได้คือ อิสรภาพทางการเงินมีจริงหรือเปล่า โชคดีที่ได้ไปอ่านหนังสือของ ดร.นิเวศ หลายเล่มที่อธิบายถึงการลงทุนแบบเป็นเจ้าของกิจการ ซื้อหุ้นเพื่อลงทุนระยะยาว ถือแบบสบายๆถูกใจก็คบกันไป ให้ปันผลเป็นตัวสร้างผลตอบแทนจากการลงทุน คล้ายกับการได้เงินเดือนจากงานประจำ ยิ่งดูจากตัวอย่างการคำนวณปันผลทบต้นในหนังสือ และยังไม่นับรวมกับส่วนต่างของราคาที่เราได้ ว้าว!!! แทบจะกระโดดตัวลอย เหมือนคำตอบของคำถามได้ถูกค้นพบ และยิ่งทำให้รู้ว่าอิสรภาพทางการเงินนั้นมีอยู่จริง
ความเป็นจริงย่อมต่างกับความฝัน
เรื่องราวทั้งหมดจะจบลงอย่างสวยงาม ถ้าผมทำงานประจำ เก็บออมเงิน แล้วนำมาลงทุนแบบระยะยาวกับหุ้นพื้นฐานดี แบบที่ต้องการเป็นเจ้าของกิจการ แต่ความจริงมันไม่ได้สวยลงอย่างนั้น เพราะมนุษย์ย่อมมีกิเลส ความโลภและความอยากได้ เจ้าสองตัวนี้แหละที่พลักดันให้เรา ออกมาหาทางลัดสู่อิสรภาพ ในเวลาที่น้อยไม่ต้องรอนาน และนั้นเองก็เป็นเส้นทางเดียวกับหายนะ
ด้วยพื้นฐานความที่ไม่ได้มีเงินถุงเงินถัง ไม่มีเงินมรดกหรือทุนพ่อแม่ วงศาคณาญาติอุปถัมภ์มาลงทุน ทำให้ต้องพากเพียรเก็บเล็กผสมน้อย จากเงินเดือนและรายได้ที่หามาได้ และด้วยความที่มีจำกัดเมื่อมีคนมาชี้ช่องรวย เพื่อพาไปสู่เส้นทางลัด ให้เราสำเร็จเป้าหมายในเวลาอันสั้น ย่อมให้เราตกลงและสนใจได้อย่างไม่ต้องคิดนาน ผมเองเข้าสู่ยุทธจักรการเก็งกำไร ตั้งแต่เดือนที่ 3 ของการลงทุน โดยใช้เงินครึ่งหนึ่งมาลงทุนเก็งกำไรเพื่อเร่งสร้างผลตอบแทนให้เร็วมากยิ่งขึ้น ยิ่งพอได้เห็นหลายคนได้กำไรครั้งละ 30-50% ในเวลาไม่กี่วันก็เกิดความโลภ ลืมปันผลทบต้นปีละ 7 % ที่วาดฝันไว้ในอากาศเสียเกือบหมดสิ้น และแล้วจากนักลงทุนก็กลายเป็นแมงเม่าตัวหนึ่งที่แห่ไปตามฝูงแมงเม่า ที่วิ่งไปตามข่าวและสัญญาณซื้อ (ที่ไม่เคยระแวงเลยว่าไอ้สัญญาณนี้มันก็ไม่ต่างจากไฟจราจร ที่มีคนสร้างราคาแล้วทำให้มันเกิดได้)
อย่าหาเก็บเศษเงินในดงระเบิด
สุดท้ายท้ายสุดในวงจรแมงเม่า เกือบ 1 ปีผมพบสัจธรรมข้อหนึ่งว่าทางลัดมันไม่มีจริง สิ่งหนึ่งที่ต้องมีคือความเพียรพยายาม ผมคิดว่าแมงเม่าหลายคนคงเป็นเหมือนผมในตอนนั้นคือดวงตาเรา พร่าเบลอเราเร่งรีบมองหาแต่ “เงิน” มองหาแต่ผลตอบแทนที่เป็นตัวเลข เป็นสิ่งสำคัญอันดับแรก ซึ่งสะท้อนผ่านพฤติกรรมที่เหมือนๆกันคือการมองหาหุ้นเด็ด หุ้นโดน แต่ในความเป็นจริงมันผิด เพราะสิ่งแรกที่ควรมองหาเมื่อเข้ามาในสังเวียนการลงทุนนี้คือ “วิธีการหาเงิน” ไม่ใช่เงิน การรีบมองหาเงินเพื่อจะได้มาเชยชม ก็ไม่ต่างอะไรจากการก้มเก็บเศษเงินในดงระเบิด ที่บางครั้งอาจจะได้ไม่คุ้มเสีย
การมองหาวิธีการหาเงินแบบยั่งยืนก็เปรียบกับการที่เราเดินไปที่บ่อน้ำ และพยายามคิดว่าเครื่องมือจับปลาใดจะเหมาะกับการหาปลา ต้องสังเกตพฤติกรรมของกระแสน้ำ ความลึกของน้ำ ชนิดของปลาและสภาพกายภาพของบ่อน้ำ ไม่ใช่มาถึงบ่อก็เอาแต่พยายามมองหาตัวปลาอย่างเดียวตามคำบอกเล่าของคนอื่นที่ว่าบ่อนี้มีปลาชุกชุม หรือบางคนไม่มองแต่ไม่คิดลงมือจับปลาด้วยเครื่องมือหาปลาที่ไม่ถูกประเภท เช่น เอาฉมวกไปแท่งปลาในบ่อน้ำลึก กว่าจะจับปลาได้คงต้องรอเป็นนานสองนาน ถ้าเราเข้าใจและรู้วีธีการจับ เราก็จะลดระยะเวลาและเพิ่มโอกาสในการได้ปลาดีๆมากยิ่งขึ้น แน่นอน ว่าถึงจะไม่ว่องไว รวดเร็วเหมือนขอปลาคนอื่นกิน แต่ระยะยาวเราก็มั่นใจได้ว่าตราบใดที่มีน้ำ ย่อมมีปลา เราก็จะไม่อดตาย
วิธีการหาเงิน ไม่ว่าจะแนว VI หรือ VS ก็ขอให้รู้จริงและถ่องแท้ ทำการบ้านให้หนัก อย่าไปเป็น VS ที่รู้เทคนิคคอลเพียงฉาบฉวย ไม่รู้จักตัดขาดทุน ไม่รู้จักป้องกันความเสี่ยง(hedging)และจัดการเงินทุน(MM) แต่แห่ไปจัดหนักเล่นหุ้นเก็งกำไร, เล่น tfex ,เล่นทอง ,เล่นเก็งกำไรน้ำมัน เก็งกำไรค่าเงิน และสินค้าเกษตรล่วงหน้า ตามคนอื่นที่เค้าว่ารวยเร็ว ได้เยอะมี leverage สูงๆ (ลงทุนน้อย ได้ผมตอบแทนมาก) หรือเป็น VI ที่ไม่เคยอ่านงบการเงิน นั่งเดา นั่งเทียน หรือเอาแต่อ่านแต่ข่าว จ้องคอยจะลอกการบ้านคนอื่นอย่างเดียว เห็นว่าตัวนั้นดีนี้ดีก็โดดไปซื้อตามโดยไม่ได้ดูเลยว่า ราคามันลากเลยพื้นฐานมาขนาดไหนแล้ว แบบนี้หนทางสู่อิสรภาพคงจะห่างไกล เพราะตลาดหุ้นแห่งนี้มันคือสนามรบ ซึ่งไม่เคยปราณีผู้อ่อนแอเสมอมา ไม่เพียงไม่ได้ออกจากกรอบไปลิ้มรสของอิสรภาพ แต่ยังตกต่ำลงเหวลึกลงไปอีกด้วย
ระวังจะออกจากอีกกรอบเพื่อไปหาอีกกรอบ
แท้จริงแล้วพอเราเริ่มอยู่ในตลาดหุ้นนาน ความอยากขบถออกจากกรอบเดิม อาจจะเลือนหายเพราะยิ่งออกจากกรอบหนึ่งก็จะกลายไปติดอีกกรอบหนึ่ง แต่เรามักมองแค่ภาพของการมีอิสรภาพแบบฉาบฉวยตามภาพที่จินตนาการไว้ว่า เป็นการไปนอนเล่นหุ้นริมภูเขา ริมทะเล ริมน้ำตก(ทั้งที่จริงถ้าเคยไปจะรู้ GPRS Edge แม่งห่วยจะตาย กว่าจะเข้าโปรแกรมเทรดออน์ไลน์ได้แทบบ้า คงต้องรอ 3G )
แต่ถ้ามองลึกๆในตัวเรา จะพบว่าเรานั้นก็ยังติดกับกรอบเดิมอยู่ดีนั้นคือกรอบของความโลภ และกรอบของความเสี่ยง
กรอบแรก คือกรอบของความโลภ ซึ่งพันธนาการเราไม่ให้หยุดหรือเลิกคิดที่จะสร้างผลตอบแทนเพิ่มได้ บางคนเคยบอกว่า อิสรภาพทางการเงินฉันอยู่ที่ ได้ 10 ล้านจะเลิกเก็งกำไร เลิกต้องมาอ่านกราฟ ต้องติดตามข่าว ติดตามดาวน์โจนตั้งแต่ตีห้า เลิกมานั่งอ่านเว็บบอร์ด อ่านบทวิเคราะห์ ไม่คิดถึงหุ้นในวันหยุด สุดท้ายก็ทำไม่ได้เพราะ เมื่ออยากมี 10 ล้านก็ต้องอยากมี 100 ล้าน ดังนั้นก็ยังติดกรอบอยู่ดี
กรอบที่สองคือกรอบของความเสี่ยง กรอบของความอยากเอาชนะ ถ้าคุณสามารถเอาตัวรอดอยู่ในตลาด นี้ได้เป็นปี ลงทุนชนะ SET มีระบบที่สเถียรและทำเงินได้ คุณจะเข้าใจอารมณ์นี้ ว่าถึงจุดนั้นเราจะมองว่ามันคือเกมส์ เราไม่ได้เล่นแค่เพราะอยากได้เงิน แต่เราเล่นเพราะเราอยากชนะ อยากชนะในเกมส์ที่มีความเสี่ยง ได้สัมผัสกับความเสียว ความอันตราย การได้รับการยอมรับในฝีมือ และสุดท้ายคุณก็จะเสพติดความเสี่ยงนั้น จนมันกลายเป็นกรอบ
กรอบที่ขังตัวเราไว้ให้ต้องอยู่กับมัน และรอวันจะทำร้ายในวันที่เราพลาด ซึ่งกรอบนี้มันก็จะยึดให้เรายังวนเวียนอยู่ในตลาดเก็งกำไรตลอดไป ถึงแม้จะเข้าใกล้อิสรภาพทางการเงิน แต่คุณก็ยังห่างไกลกับคำว่าอิสระภาพที่แท้จริง
สรุป
ทางแก้ที่แท้จริงที่จะหลุดจากกรอบ ถวิลหาอิสระที่แท้จริง มันคือการค้นพบอิสระทางใจ ถ้าเรารู้จักพอเพียง รู้จักตั้งเป้าหมายให้พอดีกับตนเอง ไม่หลงไปกับสิ่งที่เราได้เจอและได้สัมผัสในตลาดหุ้น
อิสรภาพทางการเงินนั้นมีอยู่จริงแต่ต้องเป็นการลงทุน ไม่ใช่เก็งกำไรระยะสั้น ดังนั้นถ้าจะไปให้ถึงเป้าหมายที่เรียกว่ามี ”อิสรภาพทางการเงิน” เราต้องพยายามและทุ่มเท เรียนรู้ให้หนัก แบบสุดตัวเพราะเส้นทางนี้ไม่มีทางลัด สิ่งที่ยากและต้องหนักแน่นคือจิตใจ ของเราเพราะการไปถึงเป้าหมายที่ว่ายากแล้ว แต่การละปล่อยวางเป้าหมาย เพื่อไปถึงอิสรภาพทางใจนั้นยากกว่า อย่าเกษียณจากงานประจำ มานั่งเฝ้าจอหุ้นทุกวัน จนแก่เลยครับ เพราะนั้นมันไม่ใช่อิสระภาพที่แท้จริง